Öncelikle rehin açığı belgesinden söz edilebilmesi için başlatılmış olan bir icra takibi ve bu takibin rehnedilmiş bir mal ile başlatılmış olması gereklidir.Alacaklı tarafından rehin edilmiş bir mal, icra dairesi yolu ile icra takibine binaen satışından elde edilen gelir malın değerini karşılamıyor ise icra dairesi bir belge düzenleyerek alacaklıya bir rehin açığı belgesi verir.
Rehin açığı belgesi geçici ve kesin rehin açığı belgesi olmak üzere ikiye ayrılır.
Geçici rehin açığı belgesi: Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip ile takip devam ederken, rehnin satışından elde edilen bedelin alacağa yetmeyeceğinin anlaşılması üzerine ve alacaklının talep etmesi halinde verilir.
Geçici rehin açığı belgesi, alacaklıya, aynı takip dosyasında, alacağın rehinle karşılanmayacağı tahmin edilen miktarı için borçlunun diğer mallarına haciz konulmasını isteme hakkı verir. Bu durumda borçlunun maaşının dörtte biri, bankadaki hesapları ve menkullarına da haciz konması istenebilir.
Ancak rehin satılıp açık kesin olarak belli olmadıkça hacizli malların satışı istenemez.
Kesin rehin açığı belgesi: Takip sonunda alacağın rehinle karşılanmayan miktarı için alacaklıya verilen belgedir.
Kesin rehin açığı belgesine bağlanan sonuçlar şunlardır:
Alacaklı, bu belge ile borçluya karşı rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip ile takip yaptığını fakat alacağını alamadığını ispat ederek, borçluya karşı haciz veya iflas yolu ile takip yapabilir.
Alacaklı borçluya karşı 1 yıl içinde takip yaparsa, borçluya yeniden ödeme veya icra emri gönderilmesine gerek olmaz. 1 yıllık sürenin başlangıcı rehinli mal satılmış ise, satışın kesinleştiği tarihten itibaren başlar. Ancak rehinli mal ihalede satılamamışsa, 1 yıllık sürenin başlangıcı ihale (artırma) tarihinden itibarendir.
Kesin rehin açığı belgesi İİK m.68 anlamında borç ikrarını içeren belge niteliğindedir. Dolayısıyla alacaklı bu belge ile itirazın kesin kaldırılmasını talep edebilir.
Kesin rehin açığı belgesi, bir borç ödemeden aciz belgesi niteliğini taşımaz. Çünkü, bu belge borçlunun aczini değil, sadece rehnin alacağı karşılamadığını gösterir. Bu nedenle rehin açığı belgesi ile tasarrufun iptali davası da açılamaz.
İcra dairesi tarafından hazırlanması gereken rehin açığı belgesi aşağıdaki gibidir.
Rehin açığı belgesi örneği
T.C.
Örnek No:31*
İstanbul Anadolu ( ). İcra Dairesi
Dosya No : ……………………
REHİN AÇIĞI BELGESİ
1-Alacaklının adı, soyadı: …………………………………………………………………
2-Borçlunun adı, soyadı : …………………………………………………………………
3-Alacağın miktarı : ……………………………….. ……………………………….
Yalnız ……………………… ……………………………….
4-Rehnedilene takdir edilen değer : ……………………………………………………………………
5-Satış tutarı : ……………………………………………………………………
6-Satış yapılmamışsa sebebi : ……………………………………………………………………
7-Geriye kalan alacak miktarı : …………………………………………………………………….
……………………………………………………………………
İşbu rehin açığı belgesi İcra ve İflâs Kanununun 152 nci maddesi uyarınca …../……/……. tarihinde alacaklı …………………………………………. verilmiştir.
……/……/………….
(İİK m.152)
……./……./……….
İcra Müdürü
Mühür ve İmza