Bu yazımızda: Aşkın Zarar nedir ?
Aşkın zarar tazminat davaları ne şekilde mümkündür ?
Aşkın zarar hangi durumlarda istenebilir ?
Bu konular ele alınacaktır.
Günümüzde yaşanan felaketler ve ülkemizin içerisinde bulunduğu ekonomik sıkıntılar nedeniyle Türk Lirası hızlı bir şekilde değer kaybetmektedir. Dolaysıyla bu durum herkesin işini ve cebini bir şekilde etkilemektedir. Bu durum borçlar hukuku anlamında da bir sürü sorunu ortaya çıkarmaktadır. Bunlardan biri de aşkın zarar kavramıdır. Bir borcu tahsil etmek istediğinizde temerrüt faizi ile birlikte alsanız dahi verdiğiniz paranın değerini karşılamıyor ise işte burada aşkın zarar kavramı devreye girmektedir. Aşkın zarar terimi Türk Borçlar Kanunu’muz madde 122’de işlenmiştir.
AŞKIN ZARAR (MUNZAM ZARAR): Temerrüt faizini aşan zararları ifade eder. (yalnızca para alacağından kaynaklanır)
Bir örnekle açıklayacak olursak: Bir alacaklının borçludan alacağı bir para borcu olsun. Vadesi geldiğinde bu borcun ödenmemesi ve borçlunun temerrüde düşmesi bunu takiben dava açılarak bu borcun alınması ancak yıllar süren yargılama süreci içerisinde borcunu işlemiş olan temerrüt faizi ile birlikte alsa dahi, yıllar içerisinde gerçekleşmiş olan paranın değer kaybetmesi, devalüasyon vb. gelişmelerden dolayı zararı karşılayamıyor olması nedeniyle oluşan zarardır.
Daha açık bir ifade ile verilmiş olan paranın karşılığı istendiğinde para “tutar” olarak meblağı karşılasa bile “değer” olarak karşılamıyor ise burada aşkın zarar oluşmuştur.
Aşkın zarar günümüzde çok çeşitli ve hemen her sektörde karşımıza çıkabilmektedir.
AŞKIN ZARARIN ŞARTLARI:
- Temerrüt faizini aşan bir zarar olmalı:Aşkın zarar sadece temerrüt faizini aşan zararlarda mümkündür sözleşmesel faiz vb. faizlerde uygulanamaz.
- Borçlunun Kusuru Olmalı:Temerrüde düşen borçlu temerrüde düşmekte kusurlu değil ise bu borçtan kurtulmuş olur. Burada ispat yükü borçludadır.
- Nedensellik Bağı Bulunmalı: Bu maddeden anlatılmak istenen: Borçlunun temerrüdü ile alacaklının uğramış olduğu temerrüt faizi ile karşılanamayan zarar arasında bir nedensellik bağının varlığı gerekmektedir.
- Alacaklının Talep Etmesi: Yani alacaklının mutlaka talep etmesi gerekir. Resen böyle bir zararın varlığı mahkemelerce gözetilmemektedir.
Önemli Not: Aşkın zararın hiç bir zaman temerrüt faizi oranını yükseltme amacı olamaz.
Aşkın zarar talebi ne şekilde mümkündür: Aşkın zarar farklı şekillerde istenebilir. Alacak davasında temerrüt faizi hesaplaması yapılırken temerrüt faizinin değeri karşılamayacağı anlaşılıyor ise devam eden davada ıslah talebi ile aşkın zarar ileri sürülebilir.
Bunun dışında aşkın zarar, ayrı bir dava olarak açılarak istenecek ise H.M.K 107 uyarınca belirsiz alacak davası olarak açılarak istenebilir. Daha sonra da asıl dava devam etmekteyse birleştirme talep edilebilir.
Aşkın Zarar hangi durumlarda mümkündür ?
Aşkın zarara genelde yabancı para ile yapılan işlerde ve üzerinden uzun süre geçmesine rağmen ödemesi alınamayan borçlarda karşımıza çıkmaktadır.
Örnekler:
Kuyumcunun altın satması ancak ödemeyi alamaması yıllar geçtikçe altın fiyatlarının artması karşılığında paranın tutarının değerini karşılamaması.
Bir araç satın alınması aracın ayıplı çıkması değiştirlmesi talebi üzerine tüketici davası açılması uzun süren dava sonucunda arabanın o modelinin tedavülden kalkması sonucu oluşan temerrüt faizi ile o dönemde alınabilecek aracın şu anda alınamaması ve aşkın zarar oluşumu.
Kamulaştırmasız el atma davalarından arsanın değerlenmesi ve bu tazminatın değeri karşılamaması vb. şekilde çoğaltılabilir.
Aşkın zararın hayatımızın bu kadar içerisindeyken ve güncel ekonomik kriz de bu durumu daha da ortaya çıkarırken genel mahkemeler ve yargıtay bu tazminata çok sıcak bakmamaktadır. Bunun nedenlerinden biri bu zarar türünün bugüne kadar fazla kullanılmaması ve talep edilmemesi. Bir diğeri de bu döneme kadar çok fazla bu zararın doğmamış olmasıdır.
Aşkın zarar talebinde zararın ispatlanması konusu kilit rol oynamaktadır. Bunu mahkemeye iyi anlatabilmek yargılamanın seyrini olumlu şekilde değiştirmektedir. Tavsiyemiz; bu zararı talep etmeden önce dikkatli bir şekilde delilleri hazırlamak ve anlaşılır, açık bir biçimde dava dilekçesini hazırlmaktır.